Obowiązek dokształcania pracowników przez pracodawcę to temat, który coraz częściej pojawia się w dyskusjach związanych z rynkiem pracy, szczególnie w kontekście dynamicznych zmian technologicznych, wymagań rynkowych oraz rozwoju kompetencji.
Chociaż w polskim prawie nie istnieje bezpośredni obowiązek
ogólnego dokształcania wszystkich pracowników, przepisy przewidują
różne sytuacje, w których pracodawca musi zapewnić szkolenia,
zwłaszcza w kontekście bezpieczeństwa pracy oraz podnoszenia
kwalifikacji zawodowych. W obliczu szybko zmieniającego się rynku,
coraz więcej firm świadomie inwestuje w rozwój pracowników, co w
przyszłości może stać się standardem biznesowym, a nie tylko
opcją.
Podstawa prawna obowiązku dokształcania
pracowników
W polskim prawie pracy nie ma ogólnego,
uniwersalnego obowiązku pracodawcy do dokształcania pracowników,
ale istnieją przepisy, które mogą wymagać od pracodawcy
zapewnienia szkolenia, zwłaszcza w określonych zawodach lub
sytuacjach.
– Kodeks pracy (art. 94 pkt. 6) mówi, że
pracodawca ma obowiązek ułatwiać pracownikom podnoszenie
kwalifikacji zawodowych. Oznacza to, że pracodawca powinien wspierać
działania mające na celu rozwój pracowników.
– BHP i
szkolenia wstępne oraz okresowe– pracodawca ma obowiązek zapewnić
pracownikom szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
przed rozpoczęciem pracy oraz szkolenia okresowe w zależności od
stanowiska i specyfiki pracy (art. 237^3 Kodeksu pracy).
Podnoszenie
kwalifikacji zawodowych
W sytuacji, gdy pracodawca formalnie
angażuje się w rozwój pracownika, obowiązują specjalne przepisy
dotyczące podnoszenia kwalifikacji zawodowych:
– Zgodnie
z art. 103 Kodeksu pracy, pracodawca może skierować pracownika na
szkolenie, a jeśli to zrobi, ma obowiązek zapewnić mu dodatkowe
świadczenia, np. pokrycie kosztów szkolenia, urlop szkoleniowy czy
zwolnienie z pracy na czas zajęć.
– Podnoszenie kwalifikacji
to każda forma nauki podejmowana z inicjatywy pracodawcy lub za jego
zgodą, która prowadzi do uzyskania nowych umiejętności lub
wiedzy, co może przyczynić się do efektywniejszego wykonywania
obowiązków zawodowych przez pracownika.
Zawody
regulowane
W niektórych branżach lub zawodach istnieją
przepisy szczególne, które nakładają na pracodawcę obowiązek
organizowania szkoleń lub certyfikacji pracowników, np. w przypadku
zawodów związanych z medycyną, inżynierią czy transportem (np.
kursy doszkalające, certyfikacje).
– Przykład: Kierowcy
zawodowi muszą przechodzić regularne kursy doszkalające (szkolenia
okresowe), aby utrzymać ważność swoich kwalifikacji.
Rosnące
znaczenie szkolenia pracowników w przyszłości
Chociaż
nie wszystkie przepisy bezpośrednio narzucają obowiązek
dokształcania pracowników, wiele firm dostrzega korzyści
wynikające z ciągłego inwestowania w rozwój swoich zespołów. W
związku z rosnącym tempem zmian technologicznych, pracodawcy będą
musieli bardziej aktywnie wspierać rozwój pracowników, aby
utrzymać konkurencyjność na rynku.
Transformacja
cyfrowa i automatyzacja sprawiają, że ciągłe dokształcanie
pracowników staje się niezbędne. Pracodawcy mogą być zmuszeni do
wdrażania programów szkoleniowych, aby pracownicy mogli dostosować
się do nowych narzędzi technologicznych czy metod pracy.
– W
2025 roku i później rozwój umiejętności miękkich oraz
technologicznych, takich jak programowanie, analiza danych czy
cyberbezpieczeństwo, może stać się kluczowym elementem polityki
kadrowej.
Dofinansowania do szkoleń i programy
rządowe
W Polsce istnieją również programy, które
wspierają pracodawców w dokształcaniu pracowników, np.:
Krajowy
Fundusz Szkoleniowy (KFS) – program umożliwiający pracodawcom
uzyskanie dofinansowania na szkolenia dla swoich pracowników, w tym
związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.
– Programy
Unii Europejskiej – różne fundusze unijne są przeznaczone na
wspieranie edukacji pracowników w firmach, szczególnie w sektorze
MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw).
Korzyści
dla pracodawcy
Inwestowanie w dokształcanie pracowników
przynosi wiele korzyści:
– Zwiększona efektywność –
lepiej wykwalifikowani pracownicy są bardziej efektywni, co
przekłada się na lepsze wyniki firmy.
– Zmniejszenie rotacji
pracowników – pracownicy, którzy czują, że firma inwestuje w
ich rozwój, są bardziej lojalni i mniej skłonni do zmiany pracy.
–
Zwiększenie konkurencyjności – firma, która inwestuje w rozwój
swoich pracowników, lepiej adaptuje się do zmian na rynku,
szczególnie w kontekście nowych technologii czy zmieniających się
regulacji.
Wyzwania związane z obowiązkiem
dokształcania
Wprowadzenie obowiązku dokształcania
pracowników może wiązać się z pewnymi wyzwaniami:
–
Koszty – regularne szkolenia mogą być kosztowne, zwłaszcza w
mniejszych firmach. Pracodawcy muszą znaleźć balans między
inwestowaniem w rozwój pracowników a bieżącymi kosztami
prowadzenia działalności.
– Czas i organizacja– szkolenia
mogą zabierać czas pracownikom, co wpływa na efektywność w
krótkim okresie. Pracodawcy muszą dobrze planować szkolenia, aby
nie zakłócać pracy operacyjnej.